De onder-curatele-stelling is bedoeld voor mensen die zowel hun financiële als andere persoonlijke belangen niet meer kunnen behartigen.

Iemand die onder curatele is gesteld, verliest zijn/haar hande­lingsbekwaamheid en kan dus niet (meer) zonder toestemming van de curator zelfstandig rechtshandelingen verrichten.

Wat betekent ‘onder curatele’?

Curatele is een beschermingsmaatregel en dient ter bescherming van iemands financiële en persoonlijke belangen. De curator behartigt die belangen.

Inhoudelijk verricht de curator de taken die een bewindvoerder en een mentor hebben. De curator neemt dus beslissingen op zowel het financiële en het persoonlijke vlak.

De positie van de curator lijkt dan ook veel op die van ouders of voogd. De curator is de wettelijk vertegenwoordiger van de onder curatele gestelde, treedt voor hem op en behartigt de financiële en andere belangen van de onder curatele gestelde. Voor praktisch elke handeling en beslissing moet de curator toestemming geven. Meer algemeen kan nog worden gezegd dat aan de curator alle bevoegdheden toekomen die hij voor een goede vervulling van zijn taak nodig heeft.

Juridisch gezien is de onder curatele gestelde handelingsonbekwaam. Mensen die onder bewind en/of onder mentoraat staat zijn juridisch handelingsbekwaam, maar niet (of niet volledig) beschikkingsbevoegd.

De curator mag niet vertegenwoordigend optreden als het om een hoogst­persoonlijke rechtshandeling gaat, dat wil zeggen een rechtshan­deling waarbij het zozeer op de mening van de onder curatele gestelde zelf aankomt, dat alleen hij mag beslissen. Daarom kan de curator bijvoorbeeld geen testament voor de wilsonbekwame onder curatele gestelde maken, of familierechtelijke handelin­gen namens hem verrichten (zoals het erkennen van diens kind) of namens de onder curatele gestelde een schriftelijke wilsverkla­ring geven, waarbij de toestemming voor medische verrichtingen wordt geweigerd.

De inkomsten van de onder curatele gestelde moeten in de eerste plaats worden besteed aan zijn verzorging.

Mensen voor wie een curatele geldt, zijn net als iedere meerderjarige volledig aansprakelijk voor de schade die het gevolg is van een onrechtmatige daad van hen.

Toezicht op de curator, bewindvoerder en mentor

De kantonrechter houdt toezicht op de curator, de bewindvoer­der en de mentor. Hij kan hen te allen tijde voor verhoor bij hem roepen en is dan verplicht alle door de kantonrechter gewenste inlichtingen te geven. Ook kan de kantonrechter de administratie opvragen. De aanleiding kan bijvoorbeeld zijn dat anderen, zoals familieleden, bij de kantonrechter klagen, over het financiële beheer of over het feit dat zij betrokkene niet meer (zonder een goede reden) mogen ontmoeten.

Wat gebeurt er nadat het verzoek is ingediend?

Als het verzoek is ontvangen, vraagt de kantonrechter op een zitting de mening van de partner en familieleden over de gevraagde maatregel. Dit geldt ook voor de voorgestelde curator die zich schriftelijk tot zijn of haar taak bereid heeft verklaard. De familieleden die schriftelijk hebben verklaard dat zij met de maatregel instemmen, worden in de regel niet meer voor de zitting opgeroepen. Ook vraagt de kantonrechter wat de betrokkene zelf van de maatregel vindt. Als de betrokkene zelf niet op de zitting kan verschijnen, kan de kantonrechter naar de instelling gaan, waar hij verblijft.

Curatele- en bewindregister

Als iemand onder curatele is gesteld, wordt dat gepubliceerd. Zo kunnen anderen weten dat er een ondercuratelestelling geldt. Alle lopende ondercuratelestellingen zijn opgenomen in het openbare curatele- en bewindregister, te vinden op de internetsite www.rechtspraak.nl.

Kosten en rechtshulp

Een gerechtelijke procedure kost geld. Voor een verzoek aan de kantonrechter betaalt u een bijdrage in de kosten van de rechtspraak: de griffierechten. Een verzoek aan de kantonrechter kunt u zelf doen. U hoeft daarvoor dus geen advocaat in te schakelen.

Einde van de onder curatele stelling

De maatregel eindigt, als de persoon om wie het gaat weer zelf de belangen kan behartigen. In zo’n geval moet de kantonrechter de ondercuratelestelling eerst opheffen. De rechter doet dit als de redenen voor de maatregel er niet meer zijn.  De curatele eindigt ook als die door een onderbewindstel­ling en/of een mentorschap wordt vervangen.